Thị trường hàng hóa tháng 3 sắp khép lại với sự lao dốc không phanh của giá dầu thô thế giới. Ngày 08/03, Ả Rập Xê Út đưa ra thông báo có thể nâng sản lượng sản xuất thêm đến 2 triệu thùng/ngày sau khi Nga và Opec không đạt được thỏa thuận cắt giảm nguồn cung trước đó. Điều này khiến giá dầu giảm mạnh từ mức 41 USD/thùng về mức 31 USD/thùng ngay trong phiên giao dịch ngày 9/3. Những ngày sau đó, động thái căng thẳng giữa Nga và OPEC trong cuộc chiến giá dầu nhằm tranh giành thị phần không hạ nhiệt, kết hợp với nhu cầu sử dụng dầu khí trong hoạt động sản xuất kinh doanh và vận chuyển trên toàn thế giới chậm lại từ tác động của dịch Covid-19 khiến giá dầu thô liên tục suy giảm và hiện chỉ dao động quanh mức 20 USD/thùng. Đây là mức thấp nhất trong vòng 17 năm, kể từ năm 2002 cho đến nay.
Trong khi hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước chịu ảnh hưởng tiêu cực từ tác động của dịch Corona, việc giá dầu giảm mạnh lại tạo điều kiện thuận lợi cho những doanh nghiệp sử dụng nguyên nhiên liệu đầu vào từ dầu mỏ. Còn nhớ giai đoạn 2015 – 2016, nhiều doanh nghiệp đã báo lãi khủng như BMP, NTP, SKG… nhờ giá đầu vào giảm theo giá dầu khi đó. Giá cổ phiếu của những doanh nghiệp này nhờ đó cũng tăng phi mã đem về những quả ngọt cho nhà đầu tư.
Mặc dù bối cảnh hiện tại khác nhiều so với giai đoạn 2015 – 2016, nhất là khi thị trường chứng khoán đang giảm mạnh do tâm lý bi quan từ diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. Việc nhà đầu tư cần cẩn trọng khi giải ngân vào các tài sản rủi ro là cần thiết. Song, đây cũng là cơ hội tốt để nhà đầu tư có thể tích lũy các cổ phiếu của những doanh nghiệp sử hữu nền tảng cơ bản tốt, ít chịu ảnh hưởng của dịch bệnh và đặc biệt là có thể được hưởng lợi từ việc giá dầu suy giảm. Đây có thể được xem là nhóm cổ phiếu trú ẩn trong giai đoạn biến động như hiện này của thị trường.
Đưới đây là một số ngành nghề được hưởng lợi nếu giá dầu tiếp tục được duy trì ở mức thấp, trong khi hoạt động kinh doanh không bị ảnh hưởng nhiều từ tác động của dịch Covid-19.
Ngành nhiệt điện khí
Giá khí đầu vào chiếm khoảng 70 đến 80% giá vốn của các doanh nghiệp nhiệt điện khí. Hiện nay, giá khí bán cho các nhà máy điện được xác định căn cứ một phần theo giá MFO (giá dầu FO trung bình tháng tại thị trường Singapore) nên biến động của giá dầu thế giới sẽ có tác động trực tiếp đến giá khí đầu vào của các doanh nghiệp nhiệt điện khí. Nguồn cung khí đầu vào cho các nhà máy nhiệt điện khí trên cả nước được cung cấp bởi Tập đoàn khí Việt Nam (GAS), trong khi đầu ra của các doanh nghiệp nhiệt điện được bán cho EVN theo hợp đồng PPA và trên thị trường giao ngay. Đối với hợp đồng PPA, giá bán điện cho EVN sẽ được tính dựa trên giá khí đầu vào để giảm thiểu rủi ro cho các nhà máy điện. Tuy nhiên trên thị trường giao ngay, giá khí giảm sẽ giúp các doanh nghiệp nhiệt điện khí cải thiện được biên lợi nhuận và gia tăng sức cạnh tranh hơn so với các loại hình phát điện khác.
Về nhu cầu sử dụng điện, ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 đến các hoạt động sản kinh doanh và dịch vụ sẽ làm giảm mức sử dụng điện của khối doanh nghiệp, bù lại cầu sử dụng điện cho hộ gia đình sẽ gia tăng khi người dân ở nhà nhiều hơn và hạn chế đi lại. Theo số liệu của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), sản lượng điện tiêu thụ điện của cả nước trong cả hai tháng đầu năm này là 36,2 tỷ kWh, tăng 7.5% so với 2 tháng đầu năm 2019. Tính riêng tháng 2, lượng điện tiêu thụ cả nước tăng tới 24% so với cùng kỳ. Dựa vào những số liệu trên có thể kết luận các doanh nghiệp điện là những doanh nghiệp ít chịu tác động từ dịch bệnh Covid-19.
Trong số các doanh nghiệp nhiệt điện đang niêm yết hiện, đa phần các doanh nghiệp trung vào nhóm nhiệt điện than. Về phía các doanh nghiệp nhiệt điện khí, một số doanh nghiệp tiêu biểu có thể kể đến là NT2, BTP.
Ngành phân bón
Chi phí nguyên liệu khí chiếm từ 50 đến 60% giá thành sản xuất của các doanh nghiệp phân Ure. Toàn bộ khí đầu vào được GAS cung cấp và tính theo giá dầu FO nên các doanh nghiệp sản xuất phân Urea sẽ được hưởng lợi trực tiếp khi giá dầu giảm. Bên cạnh chi phí sản xuất, phân bón là ngành có chi phí vận chuyển lớn nên việc giá nhiên liệu giảm cũng sẽ giúp các doanh nghiệp tiết giảm được một phần chi phí hoạt động.
Đối với tác động từ dịch Covid-19, tình trạng nông sản ứ đọng ở các cửa khẩu Trung Quốc khiến nông dân thu hẹp sản xuất làm nhu cầu của các mặt hàng phân bón giảm nhẹ trong 2 tháng đầu năm. Tuy nhiên, dự kiến thị trường nông sản sẽ hoạt động ổn định trở lại vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4 khi Trung Quốc đã kiểm soát tốt dịch bệnh. Ở thị trường trong nước, nhu cầu lương thực và thực phẩm vẫn khá ổn định thậm chí gia tăng khi người dân có xu hướng dự trữ lương thực trong mùa dịch. Yếu tố này sẽ hỗ trợ cho nông dân gia tăng sản xuất và qua đó thúc đẩy mức tiêu thụ phân bón trong nước.
Cả nước hiện nay chỉ có là DCM và DPM là 2 doanh nghiệp sản xuất phân đạm trên nguồn nguyên liệu khí do mức đầu tư cho các nhà máy sản xuất phân đạm từ khí là tương đối cao. Cả 2 doanh nghiệp đều thuộc sở hữu của công ty mẹ là tập đoàn dầu khí Việt Nam PVN. Về mặt tài chính, DPM và DCM đều sở hữu một nền tảng tài chính tương đối vững chắc khi sử dụng ít nợ vay và có lượng tiền mặt lớn trong tài sản. Tuy nhiên điểm trừ của 2 doanh nghiệp này là lợi nhuận thiếu tính ổn định qua các năm.
Nhóm hóa chất
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 có diễn biến kéo dài, nhu cầu sử dụng các sản phẩm có tính chất tẩy rửa để phòng ngừa dịch bệnh như nước rửa tay, bình xịt khử khuẩn, nước lau nhà… vì thế cũng sẽ gia tăng. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, nhập khẩu các mặt hàng hóa chất 2 tháng đầu năm tăng 9.9% và là một trong số hiếm hoi những mặt hàng nhập khẩu có mức tăng trưởng dương.
Ngành hóa chất cũng là một trong số những ngành được lợi khi giá dầu suy giảm. Nguyên nhân do một số sản phẩm hóa chất đầu vào của ngành như lưu huỳnh, nhựa đường, LAS (chất tẩy rửa bề mặt)… đều là sản phẩm có nguồn gốc từ quá trình lọc hóa dầu. Việc giá dầu duy trì ở mức thấp sẽ giúp giá thành của các sản phẩm hóa chất này rẻ hơn so với trước đây. Bên cạnh đó, giá xăng dầu giảm cũng giúp các doanh nghiệp hoá chất tiết kiệm được một phần chi phí vận chuyển khi phần lớn các sản phẩm hóa chất đầu vào này chủ yếu là hàng nhập khẩu do năng lực hóa dầu trong nước còn chưa cao.
Trong số các doanh nghiệp hóa chất đang niêm yết, LIX và NET là 2 doanh nghiệp hưởng lợi nhiều nhất khi giá dầu giảm. Nguyên liệu sản xuất chính của 2 doanh nghiệp là chất tẩy rửa bề mặt (LAS), chiếm khoảng 60 – 80% chi phí giá vốn. Sản phẩm chính của LIX và NET là các sản phẩm tẩy rửa gia dụng như bột giặt, nước rửa bát, nước lau nhà… Mới đây LIX cũng đã cho ra mắt sản phẩm gel rửa tay khô mang thương hiệu của mình để phục vụ nhu cầu của thị trường.
Bài viết được đăng trên báo Đầu Tư Chứng Khoán ngày 2/4/2020. Link bài viết tại đây.
